Wiek przedszkolny to okres najistotniejszych przemian rozwojowych w życiu człowieka dokonujących się we wszystkich sferach.
Catherine Lee zwraca uwagę, że „Każde dziecko stanowi odrębną indywidualność, jedyną w swoim rodzaju, niepowtarzalną osobę”.
Dzieci trzyletnie znajdują się w pierwszej fazie okresu przedszkolnego, w którym dokonują się dynamiczne i intensywne przemiany rozwojowe.
Wśród różnych sfer rozwoju dzieci trzyletnich można wyróżnić:
rozwój fizyczny i motoryczny
rozwój procesów poznawczych
rozwój emocjonalny
rozwój społeczny
rozwój osobowości.
Rozwój fizyczny i motoryczny:
W rozwoju fizycznym i motorycznym dziecka trzyletniego następują wyraźne osiągnięcia. Zmieniają się proporcje ciała oraz doskonali się sprawność motoryczna. Układ kostny i mięśniowy są jeszcze słabe. Dzieci w tym wieku są mało odporne na wysiłek. Do podstawowych sprawności ruchowych należą takie czynności motoryczne jak: chód, bieg, skoki, wspinanie się oraz ruchy dostosowane do pokonywania przeszkód. . Zachowanie dziecka cechuje impulsywność i zmienność. Dziecko obserwując dorosłych oraz naśladując ich, opanowuje stopniowo czynności związane z życiem codziennym: myciem, jedzeniem, ubieraniem, sprzątaniem, lecz wymaga to ciągłych ćwiczeń, a także zachęty w atmosferze spokoju i życzliwości.
Rozwój procesów poznawczych:
Charakterystyczne jest więc tutaj tzw. myślenie sensoryczno – motoryczne, co oznacza, że dziecko rozwiązuje zadania, gdy ma bezpośredni kontakt z różnorodnymi przedmiotami w działaniu samodzielnym lub przy pomocy osoby dorosłej. Dziecko trzyletnie poznaje otaczający świat wielozmysłowo – polisensorycznie. Najważniejsze, pierwsze miejsce zajmują spostrzeżenia wzrokowe. Dlatego zwraca ono uwagę na to, co jest duże, kolorowe, wyróżniające się z otoczenia. Uwaga i pamięć mają charakter mimowolny; skoncentrowana jest na silnych i atrakcyjnych bodźcach.. Istotną rolę w rozwoju orientacji trzylatka w otaczającym go świecie odgrywa mowa. Jest ona bezpośrednio związana z wrażeniami i spostrzeżeniami. Dziecko w wieku trzech lat zna około 1000 słów. Są to przede wszystkim rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki. Różnorodność form zachowania dziecka przyczynia się do rozwoju mowy i myślenia, a także pozostałych procesów poznawczych.
Rozwój emocjonalny:
Reakcje wywołane różnymi emocjami są zwykle gwałtowne i krótkotrwałe, a ich siła i czas są niewspółmierne do przyczyn, które je wywołały. Małe dziecko potrafi bardzo się złościć i płakać, a za chwilę jest spokojne i roześmiane. Czynnikami, które najbardziej wpływają na rozwój emocjonalny dziecka jest spokój, czułość oraz zaspokajanie potrzeb. U trzylatków najważniejszą z nich jest potrzeba bezpieczeństwa. C. Lee podaje, że dziecko trzyletnie jest kochające, towarzyskie, przyjazne, ugodowe i łatwo ulega sugestiom innych. Z łatwością przyjmuje relacje i cechy charakteru osób dorosłych. Dziecko niemal w jednej chwili potrafi przejść od śmiechu do łez. Raz jest pogodne i wesołe, to znów niespokojne albo zasmucone czy zatroskane. Czasem bawi się grzecznie samo przez dłuższy czas, kiedy indziej żąda, aby się nim zajmować, grymasi i kaprysi. Tę zmienność uczuć u dzieci nazywamy labilnością uczuciową.
Rozwój społeczny:
Rozwój społeczny dziecka dotyczy różnorodnych kontaktów społecznych, jakie dzieci nawiązują w domu i w przedszkolu. Charakterystyczną cechą dziecka trzyletniego jest egocentryzm.
We wszystkim co dziecko robi, kieruje się dążeniem do zaspokojenia swoich potrzeb. W pierwszych miesiącach pobytu w przedszkolu dzieci nie bawią się ze sobą, lecz obok siebie. Chociaż zdarza się, że nawiązują między sobą krótkotrwałe kontakty werbalne. W stosunku do rówieśników wykazuje minimalne uspołecznienie. W zabawach grupowych dziecko uczy się zaspokajać nie tylko potrzeby własne, ale i innych. Uczy się norm postępowania społecznego oraz sposobów postępowania związanych z przyjętą na siebie rolą. Dzieci w tym wieku nie są w stanie dłużej współdziałać ze sobą, uzgadniać planów wspólnej zabawy, lecz nawiązują krótkotrwałe kontakty werbalne i pozawerbalne. Dopiero pod wpływem dłuższego, wspólnego pobytu rozwijają się pełniejsze kontakty. Dziecko uczy się poruszać w świecie samodzielnie, zaznacza własną odrębność, rozgranicza między: ja, moje – ty, twoje. Chce samodzielnie wykonywać różne czynności i osiągać sukces w tym co robi.
Rozwój osobowości:
W wieku przedszkolnym kształtują się podstawowe zręby osobowości. Dziecko trzyletnie znajduje się na etapie formowania struktury „ja”. Jego świadomość odrębności własnej osoby, jak i wiara w siebie są jeszcze bardzo słabe. Dziecko nie zna swoich możliwości w nowych sytuacjach, co utrudnia mu przystosowanie się do środowiska. Dzieci wchodzą w okres średniego dzieciństwa ze świadomością własnej odrębności. Zaczyna się rozwijać obraz własnej osoby, na który składają się: imię, posiadane rzeczy, codzienne zachowania.
Bibliografia:
http://przedszkole.sucha-beskidzka.pl/teksty/charakte.pdf
1. Harwas-Napierała B., Trempałą J., Psychologia rozwoju człowieka, t.1, PWN 2. Lee C., Wzrastanie i rozwój dziecka, WSiP 3. Tuner J.S., Helis D.B., Rozwój człowieka, WSiP 4. Przetacznikowi M., Wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, pod red. M. Żebrowskiej, t. II, PWN 5. Cudak H., Funkcje rodziny w pierwszych okresach rozwojowych dziecka, WSPTWP 6. Włodarski Z., Matczak A., Wprowadzenie do psychologii, WSiP 7. Sochaczewska G., Czynniki warunkujące przystosowanie dziecka do przedszkola, [w:] Rozwój i wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym, pod red. B. Wilgockiej-Okoń, PAN 8. Przetacznikowi M., Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa, WSiP